عوامل ایجاد شقاق در کودکان اغلب شامل یبوست، کم‌تحرکی و عدم رعایت بهداشت فردی کودک می‌شود. این عوامل باعث می‌شوند تا مجرای لطیف کودک به راحتی زخم شده و شکاف بردارد. بیماری شقاق در حالت اولیه در کودکان می‌تواند مشکلات مختلفی را ایجاد کند و لازم است به سرعت درمان شود تا به مرحله حاد یا مزمن نرسد. در این مقاله بیتا کلینیک به بررسی عواملی که باعث ایجاد بیماری شقاق در کودکان و نوزادان می‌شوند خواهیم پرداخت و سپس راهکارهای برای رفع آن مطرح خواهیم کرد.
بیماری شقاق در کودکان چیست؟
پوست نوزادان و کودکان ظریف و حساس است. به همین سبب شقاق در مقعد کودک به دلیل مدفوع سفت و خشک بیشتر رخ می‌دهد. شقاق مقعدی یکی از شایع‌ترین بیمارهای مقعدی در کودکان به خصوص در سنین نوزادی و پیش‌دبستانی به شمار می‌آید.
پارگی در اطراف دهانه مقعد باعث می‌شود تا اجابت مزاج برای کودک یا نوزاد سخت شده و حتی در هنگام دفع گریه کرده یا جیغ بزند.
حلقه شکل‌گیری بیماری شقاق به صورت زیر است:
برای شکستن این چرخه، نرم کردن مدفوع و اطمینان از منظم بودن اجابت مزاج کودک بسیار مهم است. مدفوع نرم و منظم معمولاً باعث بهبود شقاق می‌شود. از آنجایی که پوست کودک حساس است ضروری است که روند درمان تا زمان بهبودی کامل متوقف نشود.
همچنین، لازم است در صورت مشاهده علائم شقاق مقعدی در کودکان سریعاً به پزشک مراجعه کنید؛ چرا که مواجه به خون موجب ترس کودک و در نتیجه خودداری وی از دفع مدفوع می‌شود.
عوامل ایجاد شقاق در کودکان چیست؟
یبوست یکی از عوامل اصلی شقاق به شمار می‌آید. عوامل ایجاد شقاق در زنان و مردان مشابه و در کودکان نیز تا حدودی یکسان است. یبوست باعث می‌شود تا مدفوع سفت و خشک شده و این مدفوع در هنگام عبور از مجاری مقعد و عضلات اسفنکتر در کودک، باعث خراش و پارگی عمودی خواهد شد.
با این حال، عوامل ایجاد شقاق در کودکان تنها به یبوست محدود نمی‌شود و مسائل دیگری در شکل‌گیری این بیماری می‌توانند نقش داشته باشند:
- اسهال مزمن
- عدم رعایت بهداشت کودک یا نوزاد
- تمیز کردن ناحیه مقعد با دستمال و وسایل خشک و خشن
- رژیم غذایی نامناسب کودک و نوزاد
- عدم تحرک کودکان و سرگرم کردن آنها تنها با برنامه‌های تلویزیونی و دنیای دیجیتال
- حساسیت کودک نسبت به غذاهای مختلف که باعث ایجاد یبوست یا اسهال می‌شوند
علائم شقاق در کودکان و نوزادان
علائم شقاق در میان کودکان و بزرگسالان متفاوت است. کودکان اغلب درد و ناراحتی خود را با گریه ابراز می‌کنند. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر همراه با ناراحتی ظاهری کودک به پزشک مراجعه کنید:
- تب کردن کودک یا نوزاد به دلیل عفونت در ناحیه مقعدی
- خون‌ریزی قطره‌ای که به رنگ قرمز روشن همراه با مدفوع باشد
- عدم اجابت مزاج و ترس از آن به دلیل درد و سوزش
- دفع ناقص و تلاش در تکرار آن
- احساس سوزش و خارش در مقعد
- وجود یک شکاف یا پارگی عمودی قرمز و متورم در مقعد کودک
نحوه تشخیص شقاق مقعدی در کودکان
در صورت مشاهده هر یک از علائم، لازم است کودک یا نوزاد خود را نزد پزشک متخصص اطفال یا پزشکان متخصص بیماری شقاق ببرید. شما می‌توانید اطلاعات لازم در این زمینه را از پرسنل مجموعه بیتا کلینیک دریافت کنید.
پزشک در معاینه بالینی ابتدا مقعد کودک را بررسی خواهد کرد. در حالتی که زخم یا عفونت مشکوکی وجود نداشته باشد، تست‌های مکمل صورت می‌گیرد.
معاینه رکتوم نیز توسط پزشک ممکن است انجام شود. در این حالت پزشک با پوشیدن دستکش انتهای رکتوم را بررسی می‌کند. در صورت وجود توده‌های متورم و بیرون زده در کانال مقعدی، ممکن است لازم باشد معاینات تشخیص بواسیر در کودکان و نوزادان نیز انجام شود.
شیوه‌های درمانی شقاق در کودکان
با شناسایی عوامل ایجاد شقاق در کودکان، می‌توان از وقوع آنها جلوگیری کرد. در صورت وقوع شقاق، راهکارهای مختلفی برای رفع بیماری شقاق وجود دارد. برخی از آنها شامل درمان‌های خانگی می‌شود و در مواردی اگر بیماری شقاق در کودک بسیار حاد باشد، لازم است تا عمل جراحی انجام شود.
عوارض بعد از عمل جراحی شقاق بسیار نادر هستند و در صورتی که کودک شما نیاز به عمل جراحی داشته باشد، نیازی نیست نگران عوارض آن باشید.
دارو درمانی شقاق در کودکان و نوزادان
قرص برای درمان شقاق مقعدی توسط پزشک برای کودک تجویز می‌شود. علاوه بر قرص، پزشک برای کودک پمادهای موضعی تجویز می‌کند که باید در زمان‌های مشخص از آن استفاده کنید تا درمان به درستی انجام شود.
پمادها کمک می‌کنند تا التهاب و سوزش در ناحیه مقعد کاهش یافته و ترس کودک نسبت به دفع مدفوع نیز کاهش پیدا کند.
برای کاهش درد کودک، پزشک مسکن و آنتی‌بیوتیک‌های کاهش‌دهنده درد و عفونت را تجویز خواهد کرد.
برخی از پمادهای مناسب که پزشک ممکن است برای درمان شقاق کودک تجویز کند شامل موارد زیر هستند:
- پماد لیدوکائین
- پماد آنتی فیشر
- پماد تتراسایکلین
- پماد گلیسیرین تری نیترات
در خرید دارو و پماد حتماً با پزشک مشورت کرده و از مصرف خودسرانه آنها خودداری کنید.
درمان شقاق کودک به شیوه طب سنتی
طب سنتی در صورتی قابل استفاده است که توسط پزشک تایید شده باشد. همچنین برخی از مواد به صورت موقت برای کاهش التهاب و ترمیم زخم‌های مقعدی مناسب هستند. با این حال حتماً پیش از استفاده از آنها با فوق‌تخصص اطفال مشورت کنید.
- ژل آلوئه‌ورا برای کاهش التهاب
- روغن‌زیتون عسل برای مراقبت از خزم
- روغن نارگیل برای نرم کردن مجرای مقعدی
دقت داشته باشید که این راهکارها برای تمام کودکان و نوزادان مناسب نیستند و حتماً باید قبل از استفاده از آنها با پزشک مشورت کنید.
درمان خانگی شقاق کودکان
اگر در حال حاضر امکان مراجعه به پزشک را ندارید، حتماً به صورت آنلاین یا به صورت تماس تلفنی با پزشک متخصص اطفال یا متخصصان بیماری شقاق در تماس باشید. در صورت تایید روش‌های خانگی توسط پزشک، روش‌های زیر را در پیش بگیرید.
حمام آب گرم
یک لگن آب گرم تهیه کرده و مقدار آب را به گونه‌ای قرار دهید که تنها مقعد کودک در آن قرار گیرد. این کار را 2 تا 3 بار در روز و به مدت 20 دقیقه انجام دهید. پس از حمام با دستمالی نرم و کاملاً بهداشتی نواحی اطراف مقعد کودک را خشک کنید.
تغییر رژیم غذایی کودک
همان طور که اشاره کردیم، یبوست یکی از عوامل ایجاد شقاق در کودکان است؛ برای جلوگیری از آن لازم است رژیم غذایی سرشار از فیبر را انتخاب کنید. موز، حبوبات و سبزی‌ها را در رژیم غذایی کودک افزایش دهید.
تحرک و ورزش
یک برنامه ورزشی منظم و سبک برای کودک تنظیم کنید. پیاده‌روی بهترین گزینه است و به هضم غذا کمک خواهد کرد. برای ترغیب کودک یا نوزاد سعی کنید خود نیز در این برنامه ورزشی شرکت کنید. کودکان با مشاهده فعالیت شما این روش را بهتر یاد خواهند گرفت.
رعایت بهداشت فردی کودک و نوزاد
پوشک نوزاد را در فواصل کوتاه‌تری عوض کنید. سعی کنید همواره نواحی مجاری مقعدی را تمیز نگه دارید تا از شکل‌گیری عفونت در این ناحیه جلوگیری کنید.
جراحی لیزر شقاق در کودکان و نوزادان
در صورتی که شقاق در کودک به وسیله شیوه‌های خانگی، سنتی و دارویی بهبود پیدا نکند و به مرحله حاد برسد، راهی به جز درمان با لیزر یا جراحی باقی نمی‌ماند. لیزر روشی کم عارضه و سریع است و در بیتا کلینیک توسط متخصصان در کمترین زمان انجام می‌شود.
این شیوه درمانی باعث می‌شود تا کودک سریع و آسان و بدون نیاز به بستری درمان شود. جراحی شقاق با لیزر کمک می‌کند تا زخم‌های شقاق ترمیم شده و اثری از جراحی بر پوست کودک باقی نماند.
درمان شقاق کودکان در تهران
در شهر تهران شما می‌توانید به بیتا کلینیک مراجعه کرده و ویزیت کودک خود را انجام دهید. پزشکان مجموعه بیتا کلینیک پس از معاینه اولیه توضیحات لازم را به شما می‌دهند و روش‌های درمانی را برای کودک یا نوزاد شما تجویز خواهند کند.
در صورتی که تشخیص می‌دهید بیماری کودک شما از نوع شقاق است، با ما با شماره‌های 09226002829 و 09206505900 در تماس باشید.
سوالات متداول
درمان شقاق در کودکان چگونه است؟
هدف درمان از بین بردن اسپاسم اسفنکتر داخلی مقعد است که از بهبود شقاق جلوگیری می‌کند. با مسکن‌ها و پمادهایی که پزشک تجویز می‌کند، درمان به آرامی صورت می‌گیرد.
آیا شقاق در کودکان شایع است؟
شقاق مقعدی در دوران کودکی ممکن است حداقل یک بار رخ دهد.
آیا راه رفتن برای شقاق مضر است؟
پیاده‌روی سلامت کلی بدن را ارتقا می‌دهد. احتمال تشکیل مدفوع سفت را کاهش می‌دهد و جریان خون را تحریک و تقویت می‌کند. در نتیجه، خیر، پیاده‌روی حتی به درمان شقاق نیز کمک می‌کند.
