سندرم مدفوع انسدادی (ODS) یک اختلال عملکردی در دفع مدفوع است. افراد مبتلا به ODS در تخلیه روده‌های خود مشکل دارند که منجر به یبوست می‌شود. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی، از جمله عوامل فیزیکی و روانی، ایجاد شود. درمان معمولاً محافظه‌کارانه و جامع است، اما گاهی اوقات نیاز به جراحی وجود دارد. در این مقاله کلینیک بیتا به معرفی سندرم مدفوع انسدادی و علائم آن خواهیم پرداخت.
سندرم مدفوع انسدادی چیست؟
آنچه در این مقاله می خوانید - کلیک کنید
آیا در دفع مدفوع مشکل دارید؟ ممکن است این مسئله به دلیل سندرم مدفوع انسدادی (ODS) باشد! ضروری است حتماً در این رابطه با پزشک صحبت کنید تا به طور دقیق این بیماری تشخیص داده شود.
افراد مبتلا به سندرم مدفوع انسدادی (ODS) احساس می‌کنند که نمی‌توانند در زمانی که می‌خواهند، مدفوع کنند، به اندازه کافی مدفوع نمی‌کنند یا نمی‌توانند به طور کامل مدفوع خود را تخلیه کنند. آنها از یبوست و گاهی اوقات نیز از بی‌اختیاری مدفوع که در اثر انباشتگی مدفوع رخ می‌دهد، رنج می‌برند.
دقت داشته باشید یبوست می‌تواند از علائم بیماری‌های دیگر از جمله بواسیر یا هموروئید نیز باشد و لازم است پس از معاینه و انجام آزمایش‌های لازم تشخیص دقیق انجام شود.
اگر زمان زیادی را در توالت برای دفع مدفوع صرف می‌کنید، حتماً این مسئله را با پزشک در میان بگذارید. با گذشت زمان، فشار زیاد و عبور مدفوع سخت می‌تواند به عضلات و اعصاب درگیر آسیب برساند و مشکل را تشدید کند.
سندرم مدفوع انسدادی چگونه بر بدن افراد تاثیر می‌گذارد؟
ODS یک اصطلاح گسترده است که به مجموعه‌ای از شرایط مرتبط با یبوست و دشواری در دفع مدفوع اشاره دارد. آنچه که این شرایط را مشترک می‌سازد، علائم یبوست است.
تشخیص یبوست نیاز به دو یا بیشتر از علائم زیر دارد که به طور مداوم به مدت ۹۰ روز وجود داشته باشند:
- فشار زیاد در بیش از ۲۵ درصد حرکات روده.
- احساس عدم تخلیه کامل روده (تخلیه ناقص) در بیش از ۲۵ درصد حرکات روده.
- مدفوع سخت در بیش از ۲۵ درصد حرکات روده.
- نیاز به استفاده از انگشتان برای کمک به عبور مدفوع در بیش از ۲۵ درصد مواقع.
- کمتر از سه حرکت روده در هفته.
افراد مبتلا به دفع مدفوع مسدود ممکن است همچنین مشکلات زیر را تجربه کنند:
- اختلال عملکرد کف لگن: عضلات و اعصاب در کف لگن نمی‌توانند به درستی هماهنگ شوند تا حرکت روده انجام شود.
- افتادگی ارگان‌ها: یکی از ارگان‌های لگن، مانند مثانه، رحم یا روده، از جای خود خارج شده و به ارگان دیگری فشار می‌آورد یا از بدن خارج می‌شود.
- هیپوسنساسیون رکتال: از دست دادن توانایی احساس مدفوع در رکتوم یا نیاز به دفع مدفوع.
- اضطراب از دفع مدفوع: ممکن است عادت خودآگاه یا ناخودآگاهی به جلوگیری از مدفوع سخت و دردناک داشته باشند.
سندرم مدفوع انسدادی چقدر شایع است؟
حدود ۱۸ درصد از جمعیت از مجموعه‌ای از شرایط معروف به سندرم مدفوع انسدادی (ODS) رنج می‌برند. این وضعیت به ویژه در زنان و بعد از میان‌سالی شایع است.
علائم سندرم مدفوع انسدادی
- نیاز به دفع مدفوع دارید، امّا نمی‌توانید آن را دفع کنید.
- دفع مدفوع سخت یا دردناک است و گاهی باعث درد مقعدی می‌شود.
- نمی‌توانید همه مدفوع را به طور کامل تخلیه کنید.
- چیزی مانع خروج مدفوع شما می‌شود.
- لازم است از ملین‌ها برای دفع استفاده کنید.
- مدت زمان زیادی منتظر بمانید تا مدفوع خارج شود.
موارد گفته شده می‌توانند باعث ایجاد حالت‌های زیر شوند:
- یبوست.
- بی‌اختیاری مدفوع.
- ناراحتی مداوم.
- اضطراب یا افسردگی.
دقت داشته باشید، علت خون در مدفوع می‌تواند به دلایل مختلف باشد و باید توسط پزشک بررسی شود.
دلایل سندرم مدفوع انسدادی (ODS) چیست؟
ODS دلایل زیادی دارد، از جمله علل ارگانیک و عملکردی. علل ارگانیک و فیزیکی شامل مشکلاتی مانند نقص‌های آناتومیکی و انسدادهای فیزیکی است. علل عملکردی شامل مشکلاتی مانند مغز و سیستم عصبی است. اغلب هر دو نوع عوامل درگیر هستند و یک نوع ممکن است باعث نوع دیگر شده باشد.
| نوع علت | علت | توضیحات |
| ارگانیک یا فیزیکی | فتق پرینه | هنگامی که اعضای شکم یا لگن از طریق کف لگن بیرون می‌زنند. |
| افتادگی ارگان‌های لگن | هنگامی که یکی از ارگان‌های لگن از جای خود خارج شده و به رکتوم یا مقعد فشار می‌آورد (افتادگی رکتوم، انواژیناسیون رکتال، رکتوسل). | |
| سندرم زخم منفرد رکتوم | وجود یک یا چند زخم در رکتوم. | |
| عملکردی | انیسموس (دفع نامتناسب) | ناتوانی در شل کردن عضلات اسفنکتر و/یا فشار کافی برای تخلیه روده‌ها. |
| هیپوسنساسیون رکتوم | از دست دادن حس در رکتوم، احتمالاً به دلیل آسیب عصبی. | |
| اختلالات روانی | اضطراب، افسردگی، فوبیاها، اختلال وسواسی – جبری (OCD) و اختلالات خوردن. | |
| عوامل موثر دیگر | بارداری و زایمان | می‌توانند منجر به بروز ODS شوند یا به عنوان عوامل ثانویه آن عمل کنند. |
| جراحی در ناحیه لگن | می‌تواند منجر به مشکلات عملکردی در دفع مدفوع شود. |
سندرم مدفوع انسدادی چگونه درمان می‌شود؟
به دلیل پیچیدگی علل مختلف سندرم مدفوع انسدادی، درمان معمولاً محافظه‌کارانه و جامع است. این مشکل به ندرت با یک جراحی تصحیحی ساده حل می‌شود. حتی زمانی که جراحی توصیه می‌شود و موفقیت‌آمیز است، همیشه منجر به رفع دائمی علائم نمی‌شود و ممکن است علائم همچنان باقی بمانند یا بازگردند. عوامل دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشند که هنوز کشف نشده‌اند.
برای همه بیماران موارد زیر ممکن است توصیه شود:
- افزایش مصرف فیبر غذایی، با هدف ۳۰ تا ۴۰ گرم در روز.
- افزایش مصرف آب، با هدف بیش از ۲ لیتر در روز.
- استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع یا ملین‌ها، تنقیه خانگی و شستشوی کولون.
- یوگا و تکنیک‌های آرامش‌بخش هدایت شده. ورزش مناسب برای هموروئید در این شرایط نیز می‌تواند اثربخش باشد.
برای علائم عصبی و روان‌تنی که حدود دو سوم افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، توصیه می‌شود:
| درمان بیوفیدبک | به ویژه برای انیسموس و اختلال عملکرد کف لگن. |
| روان‌درمانی | در صورت نیاز. |
برای مشکلات آناتومیکی مانند افتادگی ارگان‌ها، جراحی ممکن است توصیه شود زمانی که سایر درمان‌ها ناکام می‌مانند. روش‌های ممکن شامل:
| کولپورافی خلفی برای رکتوسل | برای بازگرداندن رکتوم افتاده به جای خود. |
| رزکسیون رکتال استاپلد ترانس‌آنال (STARR) | برای رکتوسل و انواژیناسیون، جهت تقویت دیواره قدامی محل اتصال آنورکتال. |
| رکتوپکسی برای افتادگی رکتوم | بازگرداندن رکتوم به موقعیت طبیعی خود، اغلب با استفاده از مش برای حمایت. گاهی اوقات، این روش شامل برداشتن بخشی از کولون نیز می‌شود. |
سخن پایانی
سندرم دفع مدفوع مسدود (ODS) یک اختلال عملکردی در دفع مدفوع است که باعث می‌شود افراد نتوانند به طور کامل یا با راحتی مدفوع خود را تخلیه کنند. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عوامل مکانیکی و روانی ایجاد شود.
علائم ODS شامل یبوست، فشار زیاد برای دفع مدفوع، احساس تخلیه ناقص و گاهی بی‌اختیاری مدفوع است. درمان ODS معمولاً محافظه‌کارانه و جامع است و شامل تغییرات در رژیم غذایی، افزایش مصرف آب، استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع، تکنیک‌های آرامش‌بخش، و در برخی موارد جراحی می‌شود.
