اگر به تازگی عمل جراحی داشته اید یا در آینده نزدیک باید به اتاق عمل بروید، باید این موضوع را بدانید که یکی از عوارض عمل جراحی یبوست است. این عارضه بیشتر به دلیل استرس ناشی از اتاق عمل اتفاق می افتد و معمولا بعد از عمل جراحی کیسه صفرا و فتق در افراد بروز می دهد. چنانچه بعد از عمل جراحی عمل دفع شما کمتر از سه بار در هفته بوده یا این که دائما احساس نفخ در شکم خود دارید باید بگوییم که احتمالا دچار یبوست شده اید.
معمولا بیمارانی که این مشکل را دارند، دچار حالت تهوع و استفراغ، نفخ و درد شکم می شوند. از سویی طولانی شدن یبوست می تواند موجب به وجود آمدن مشکلات ناخوشایند دیگری مانند: بواسیر، شکاف مقعدی یا همان شقاق مقعدی، عدم تخلیه مدفوع و افتادگی راست روده شود. اما اصلا جای نگرانی نیست، با رعایت یکسری نکات و مراقبت های مخصوص به راحتی می توان این معضل را حل کرد و از بروز مشکلات بدتر پیشگیری کرد. پس با ما تا آخر این مقاله همراه باشید.
آنچه در این مقاله میخوانید:
- عوامل موثر در بروز یبوست بعد از عمل جراحی
- درمان یبوست بعد از جراحی
- آنچه در مقاله کار نکردن شکم بعد از عمل جراحی گفتیم
- سوالات متداول
عوامل موثر در بروز یبوست بعد از عمل جراحی
معمولا زمانی که شما قرار است تحت یک عمل جراحی قرار بگیرید، قبل از عمل یا در دوران نقاهت باید یک رژیم غذایی مخصوص داشته باشید و همچنین یک سری دارو را باید مصرف کنید. طبیعتا این داروها تغییراتی را در سیستم بدن شما به وجود می آورند. اختلال در سیستم گوارش و عمل دفع یکی از همین موارد بوده که معمولا به دلیل موارد زیر اتفاق می افتد:
دارو های بیهوشی
همان طور که می دانید دارو های بیهوشی سبب فلج شدن عضلات بدن می شوند. عضلات روده نیز در حین عمل فلج هستند، بنابراین هیچ گونه انقباض عضلانی در آن اتفاق نمی افتد و مدفوعی حرکت نمی کند.
دارو های مسکن و ضد درد
یکی دیگر از عوامل که سبب کار نکردن شکم بعد از عمل جراحی می شود، داروهای مسکنی هستند که معمولا پس از عمل به بیمار تزریق می شوند. داروهای مسکن حرکت غذا را از طریق دستگاه روده کاهش می دهند، که سبب می شود بدن زمان بیشتری برای حذف و از دست دادن آب داشته باشد، که مسلما خشک شدن مدفوع و یبوست را به همراه دارد. اوپیوئیدها یکی از همین داروهاست که برای کاهش درد ناشی از عمل به فرد تزریق می شود.
ناشتایی قبل و بعد از عمل جراحی
ناشتایی و عدم نوشیدن آب، قبل و بعد از عمل جراحی یکی دیگر از عواملی که ابتلا به یبوست را افزایش می دهد. زیرا این کار سبب می شود روال طبیعی بدن را مختل شود. کمبود مایعات در بدن، یعنی مایع کمتری در مدفوع، و با نخوردن غذا سیستم تجزیه دستگاه گوارش تعطیل می شود، که در نهایت نتیجه آن سفت شدن شکم یا یبوست است.
عدم فعالیت فیزیکی
ورزش کردن و تحرک یکی از عواملی بوده، که باعث عملکرد بهتر روده ها و دستگاه گوارش می شود. اما پزشکان بعد از عمل جراحی به خاطر باز نشدن بخیه ها و جلوگیری از خونریزی تحرک و ورزش سنگین را برای بیماران قدغن می کنند. عدم فعالیت یکی دیگر از مواردی است که بر عملکرد روده تاثیر می گذارد و در نتیجه موجب یبوست می شود.
جدول مقایسه‌ای بین انواع جراحی‌ها و تأثیر آن‌ها بر یبوست
| نوع جراحی | احتمال بروز یبوست | علت اصلی | راهکار پیشنهادی |
|---|---|---|---|
| جراحی شکمی (آپاندکتومی، لاپاراسکوپی) | بالا (60-70%) | کاهش حرکت روده و مصرف بیهوشی‌های قوی | پیاده‌روی زودهنگام، مصرف فیبر بالا |
| جراحی ارتوپدی (زانو، لگن، ستون فقرات) | متوسط (40-50%) | بی‌تحرکی طولانی‌مدت و مصرف مسکن‌های قوی | ماساژ شکم، پروبیوتیک، مایعات فراوان |
| جراحی زنان (سزارین، هیسترکتومی) | بالا (55-65%) | تأثیر تغییرات هورمونی و داروهای ضد درد | مصرف آب آلو، کاهش استرس |
| جراحی مغز و اعصاب | متوسط (35-50%) | تأثیر داروهای استروئیدی و بی‌حرکتی طولانی‌مدت | مصرف ملین‌های ملایم و پیاده‌روی تحت نظر پزشک |
| جراحی چاقی (بای‌پس معده، اسلیو) | بالا (70-80%) | تغییرات در هضم غذا و مصرف مکمل‌های آهن | مصرف فیبر و تنظیم مکمل‌ها با پزشک |
درمان یبوست بعد از جراحی
عمل جراحی و داروهایی که بیمار قبل یا بعد از آن مصرف می کند موجب بروز اختلالاتی در عملکرد طبیعی بدن و روده ها می شود. روش های زیادی برای رفع یبوست بعد از عمل جراحی وجود دارد. که ما در این مقاله به چندین مورد از آن در ادامه اشاره کرده‌ایم:
انجام ورزش های سبک
پس از بهبودی نسبی و گذراندن دوران نقاهت، با مشورت پزشک معالج می توانید پیاده روی و ورزش های سبک را انجام دهید. تا دستگاه گوارش به عملکرد طبیعی خود برگردد و عمل دفع را راحت تر انجام دهد.
کاهش مصرف داروهای ضد درد
داروهای ضد درد حرکات و انقباضات روده را کند می کنند، بنابراین سعی کنید بعد از عمل استفاده از آن را به حداقل میزان ممکن برسانید.
مصرف مایعات
با نوشیدن آب و مایعات غیر کافئین دار مانند سرکه سیب، آب آلو و آبمیوه های طبیعی به صورت روزانه یبوست بعد از عمل جراحی را تا حدی درمان کنید. مصرف روزانه 8 الی 10 لیوان آب برای رفع کمبود آب بدن را جزو رژیم غذایی خود قرار دهید.
مصرف غذا های فیبردار
مواد غذایی چون محصولات سبوس دار، میوه های تازه، حبوبات و سبزیجات حاوی فیبر هستند. فیبر موجب افزایش حرکت مواد زائد در روده ها می شود. پس حتما بعد از عمل جراحی بیشتر از غذاها و خوراکی های فیبردار مصرف کنید.
افزایش وعده‌های غذایی
چنانچه در حالت عادی سه وعده غذا با حجم زیاد می خورید، بهتر است بعد از عمل جراحی آن را به 5 یا 6 وعده کم تغییر دهید. زیرا با این روش دستگاه گوارش سریع تر به روال عادی خود برمی گردد.
مصرف داروهای مخصوص
در صورتی که مشکل یبوست شما با مواد طبیعی رفع نشد، از پزشک جراح خود بخواهید تا برای شما داروهای درمان یبوست را تجویز کند. لازم به ذکر است که از مصرف خودسرانه دارو یا درمان های غیر علمی برای رفع یبوست اجتناب کنید.
مقایسه علت و راهکارهای اختلالات گوارشی پس از جراحی
| علت | توضیحات | راهکار |
|---|---|---|
| داروهای بیهوشی و مسکن‌ها | کاهش حرکات روده و ایجاد یبوست | کاهش مصرف مسکن‌ها با مشورت پزشک |
| ناشتایی قبل و بعد از عمل | کاهش فعالیت روده به دلیل عدم مصرف غذا و مایعات | شروع تغذیه مناسب پس از جراحی با مشورت پزشک و مصرف مایعات کافی |
| کاهش فعالیت بدنی | کاهش تحرک روده‌ها به دلیل استراحت طولانی‌مدت | انجام فعالیت‌های بدنی سبک مانند پیاده‌روی پس از مشورت با پزشک |
| استرس و اضطراب | تأثیر منفی بر عملکرد دستگاه گوارش | استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق |
آنچه در مقاله علت کار نکردن شکم بعد از عمل جراحی گفتیم
سفت شدن شکم بعد از عمل جراحی یکی از عوارض عمل جراحی است، این عارضه بیشتر به دلیل مصرف داروهای بیهوشی و دارو های ضد درد رخ می دهد.
برای پیشگیری از آن بهتر است مصرف مایعات و غذاهای حاوی فیبر را افزایش داد. همچنین برای درمان یبوست بعد از عمل جراحی حتما از ملین ها داروهای تجویز شده توسط پزشک معالج استفاده کنید و از خود درمانی بپرهیزید.
عوارض یبوست پس از جراحی
یبوست بعد از عمل جراحی می‌تواند یک مشکل موقتی باشد، اما در صورتی که به درستی مدیریت نشود، ممکن است منجر به عوارض جدی و ناراحت‌کننده‌ای شود. برخی از مهم‌ترین عوارض یبوست بعد از جراحی شامل موارد زیر هستند:
- هموروئید (بواسیر)
- شقاق مقعدی
- انسداد روده
- فتق
سوالات متداول
برای پیشگیری از یبوست بعد از عمل جراحی چه کارهایی باید انجام داد؟
حتما شنیده اید که می گویند پیشگیری بهتر از درمان است. راهکارهایی مانند نوشیدن مایعات، مصرف بیشتر مواد غذایی فیبردار و مصرف داروهای ملین می تواند از بروز یبوست تا حدی پیشگیری کند.
کدام مواد غذایی باعث سفت شدن شکم می شوند؟
محصولات لبنی، نان یا برنج سفید، غذاهای پر چرب و خوراکی های فرآوری شده (چیپس، بیسکویت، ، پفک و…) ابتلا به یبوست را افزایش می دهند. پس بهتر است در دوران نقاهت از مصرف آن ها خودداری کنید.
چرا برخی افراد بعد از جراحی یبوست نمی‌گیرند اما برخی تا دو هفته مشکل دارند؟
تفاوت در ژنتیک، نوع جراحی، سطح استرس و ترکیب میکروبیوم روده باعث این تفاوت می‌شود.
آیا جراحی باز یبوست بیشتری ایجاد می‌کند یا لاپاراسکوپی؟
جراحی باز خطر یبوست را تا 60٪ افزایش می‌دهد، درحالی‌که در لاپاراسکوپی این احتمال 40٪ کمتر است.
آیا مصرف آهن بعد از جراحی باعث یبوست شدیدتر می‌شود؟
بله، مخصوصاً آهن سولفات. مصرف آهن بیس‌گلیسینات یا پلی‌ساکارید گزینه بهتری است.
آیا نحوه خوابیدن بر یبوست تأثیر دارد؟
بله، خوابیدن به پهلوی چپ باعث افزایش حرکات روده و کاهش یبوست می‌شود.
آیا استرس قبل از جراحی باعث یبوست بعد از عمل می‌شود؟
بله، تا 70٪ بیشتر. استرس باعث افزایش کورتیزول شده که حرکات روده را کند می‌کند.
چگونه بدون ملین‌های شیمیایی یبوست را رفع کنیم؟
مصرف آب آلو، ماساژ شکم، روغن نارگیل (MCT) و پیاده‌روی زودهنگام مؤثر است.
چرا بعد از جراحی نفخ دارم ولی نمی‌توانم دفع کنم؟
به دلیل ایلیوس روده‌ای (کاهش حرکت روده). زردچوبه + زنجبیل و تنفس عمیق شکمی کمک می‌کند.
چه زمانی یبوست بعد از جراحی خطرناک می‌شود؟
عدم دفع برای 7 روز، نفخ شدید، استفراغ با بوی مدفوع، تب بالا یا خونریزی نیاز به مراجعه فوری دارد.