زگیل مقعدی (condyloma acuminate) وضعیتی است که ناحیه اطراف و داخل مقعد را تحت تأثیر قرار میدهد و ممکن است پوست ناحیه تناسلی را نیز درگیر کند. این زگیلها ابتدا به صورت لکهها یا رشدهای ریز ظاهر میشوند که ممکن است به کوچکی سر یک سنجاق باشند، اما ممکن است بسیار بزرگ شوند و کل ناحیه مقعد را بپوشانند.
زگیلها معمولاً گوشتی یا مایل به قهوهای هستند و اغلب درد یا ناراحتی ایجاد نمیکنند؛ بنابراین بیماران ممکن است از وجود آنها بیخبر باشند. برخی بیماران ممکن است علائمی مانند خارش، خونریزی، ترشحات مخاطی و یا احساس توده در ناحیه مقعد را تجربه کنند.
برای آشنایی بیشتر با این عارضه و شیوههای درمان آن این مقاله کلینیک بیتا را تا انتها مطالعه کنید.
علت زگیل مقعدی چیست؟
آنچه در این مقاله می خوانید - کلیک کنید
زگیل مقعدی از انواع زگیل تناسلی توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد میشود که از طریق تماس مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. HPV شایعترین بیماری مقاربتی (STD) است. برای ایجاد زگیل مقعدی نیازی به مقاربت مقعدی نیست؛ هرگونه تماس با ناحیه مقعد (مانند تماس دست یا ترشحات شریک جنسی) میتواند منجر به عفونت HPV شود. قرار گرفتن در معرض ویروس ممکن است سالها قبل یا از طرف شرکای جنسی قبلی رخ داده باشد و زگیلها ممکن است اخیراً ظاهر شده باشند.
تشخیص زگیل مقعدی
تشخیص زگیل مقعدی ممکن است حساس باشد و صحبت درباره آن دشوار به نظر برسد. پزشک شما ممکن است درباره عوامل خطر مانند سابقه مقاربت مقعدی، آزمایش HIV مثبت یا ضعف مزمن سیستم ایمنی (به علت داروهای مصرفی، بیماری التهابی روده، آرتریت روماتوئید و غیره) پرسوجو کند.
معاینه فیزیکی شامل ارزیابی آنورکتال و ناحیه لگنی (پرینه) میشود. معاینه مقعدی دیجیتال برای رد هرگونه توده ضروری است. در صورت نیاز، ابزاری کوچک به اندازه انگشت در مقعد قرار داده میشود تا زگیلهای داخلی مشاهده شوند. در زنان، معاینه اسپکولوم نیز ممکن است انجام شود.
پیشگیری از زگیل مقعدی
بهترین راه برای محافظت از خود در برابر HPV یا هر STD دیگری استفاده از تکنیکهای رابطه جنسی ایمن است. از تماس جنسی با افرادی که زگیل مقعدی یا تناسلی دارند خودداری کنید. چون بسیاری از افراد ممکن است از این عارضه آگاه نباشند، پرهیز از رابطه جنسی، استفاده از کاندوم یا محدود کردن تماس جنسی به یک شریک میتواند خطر انتقال ویروس را کاهش دهد. با این حال، استفاده از کاندوم خطر عفونت HPV را به طور کامل از بین نمیبرد، زیرا HPV از طریق تماس پوست به پوست منتقل میشود.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) واکسن Gardasil را برای افراد ۹ تا ۲۶ساله قبل از فعالیت جنسی تایید کرده است. این واکسن میتواند از سرطانهای مرتبط با HPV و ضایعات پیش سرطانی جلوگیری کند.


درمان زگیل مقعدی
آیا زگیلها باید همیشه برداشته شوند؟
بله. اگر زگیلها برداشته نشوند، معمولاً بزرگتر شده و تکثیر میشوند. در صورت عدم درمان، خطر افزایش سرطان مقعد وجود دارد که هرچند نادر است، اما ممکن است اتفاق بیفتد.
گزینههای درمانی:
- داروهای موضعی: اگر زگیلها کوچک باشند و فقط روی پوست اطراف مقعد قرار داشته باشند، ممکن است با داروهای موضعی درمان شوند. داروهای رایج شامل پودوفیلین، تری کلرواستیک اسید و بی کلرواستیک اسید هستند.
- این درمانها نیاز به بیحسی ندارند و تنها چند دقیقه زمان میبرند. عوامل موضعی مانند Imiquimod نیز ممکن است در خانه استفاده شوند، اگرچه ممکن است تحریک پوست و زخمهای دردناک ایجاد کنند.
- سرمادرمانی: درمان زگیل مقعدی با انجماد زگیل با نیتروژن مایع در مطب پزشک انجام میشود.
- گزینههای جراحی: جراحی نتایج فوری ارائه میدهد و بسته به تعداد و محل زگیلها، با بیحسی موضعی، عمومی یا نخاعی انجام میشود. از روشهای فولووراسیون (سوختن)، برداشتن جراحی یا ترکیبی از هر دو استفاده میشود.
بستری شدن در بیمارستان
درمان جراحی زگیل مقعدی معمولاً به صورت جراحی سرپایی انجام میشود و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.
درمان جراحی زگیل ناحیه مقعد چقدر زمان میبرد؟
اکثر افراد تا چند روز پس از درمان جراحی نسبتاً ناراحت هستند و ممکن است به داروهای مسکن نیاز داشته باشند. مدت زمان بهبودی به وسعت بیماری بستگی دارد؛ برخی از افراد روز بعد به کار بازمیگردند، در حالی که برخی دیگر ممکن است چند روز تا چند هفته بیکار بمانند.
درد، ناراحتی و خونریزی خفیف در دوره نقاهت معمول است و ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشد. خونریزی بیش از حد غیرطبیعی است و در صورت مشاهده باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود. درناژ یا رطوبت شفاف، زرد یا خونی برای چند روز تا هفتهها پس از عمل انتظار میرود. استفاده از پد و تعویض مکرر پانسمان به کاهش رطوبت و خارش کمک میکند.
آیا جراحی در یک مرحله انجام میشود؟
وقتی زگیلها گسترده هستند، جراح ممکن است جراحی را به صورت مرحلهای انجام دهد. ویروسی که باعث زگیل میشود میتواند چندین ماه قبل از ایجاد زگیل دیگر در پوستی که طبیعی به نظر میرسد، پنهان بماند. با ایجاد زگیلهای جدید، معمولاً میتوان آنها را در مطب پزشک معالجه کرد. گاهی زگیلهای جدید آنقدر سریع ایجاد میشوند که درمان در مطب ممکن نیست و نیاز به جراحی مجدد دارد.
مدت زمان درمان چقدر است؟
ویزیتهای پیگیری در فواصل زمانی مکرر برای چندین ماه پس از مشاهده آخرین زگیل ضروری است تا مطمئن شوید که زگیل جدیدی ظاهر نمیشود. مهم است که طبق توصیه پزشک خود یا در صورت مشاهده هرگونه ضایعات جدید یا علائم جدید (درد، خونریزی مقعدی) به پزشک مراجعه کنید.
چگونه میتوان از ابتلای مجدد به زگیلها جلوگیری کرد؟
در برخی موارد، زگیلها ممکن است پس از برداشتن موفقیتآمیز، مجدداً عود کنند، زیرا ویروسی که باعث ایجاد زگیل میشود اغلب در حالت خفته در پوست باقی میماند. با پزشک خود مشورت کنید که چند بار باید از نظر زگیلهای عود کننده معاینه شوید.
برای جلوگیری از گسترش بیشتر HPV، رعایت اصول ایمنی جنسی توصیه میشود؛ این شامل پرهیز از رابطه جنسی، استفاده از کاندوم یا محدود کردن تماس جنسی به یک شریک است. به عنوان یک اقدام احتیاطی، شرکای جنسی باید از نظر زگیل و سایر بیماریهای مقاربتی بررسی شوند، حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشند. پزشک شما ممکن است توصیه کند که برای سایر بیماریهای مقاربتی نیز آزمایش شوید.
دیسپلازی مقعدی چیست؟
برخی از زگیلها تغییرات غیرطبیعی دارند که با مشاهده زگیل برداشته شده در زیر میکروسکوپ توسط آسیبشناس تشخیص داده میشوند. این تغییرات را دیسپلازی مقعدی مینامند و میتوان آنها را بر اساس میزان پیشرفته بودن به دو نوع درجه پایین (LGAIN) و درجه بالا (HGAIN) طبقهبندی کرد.
سلولهای بدخیم یا «پیش بدخیم» که به عمق پوست نفوذ نکردهاند، به عنوان HGAIN شناخته میشوند. این وضعیت احتمالاً پیشساز سرطان مقعد است، اما به طور متفاوتی نسبت به سرطان مقعد درمان میشود. دیسپلازی مقعدی شبیه دیسپلازی دهانه رحم است که منشأ آن از یک عفونت HPV است و میتواند به سرطان مقعد و دهانه رحم تبدیل شود.
بیماران مبتلا به دیسپلازی مقعدی نیاز به پیگیری دقیق دارند و هر ضایعه جدید باید به سرعت ارزیابی شود. معاینه زنان نیز در زنان توصیه میشود، زیرا وجود HGAIN یک بیمار زن را در معرض خطر ابتلا به CIN قرار میدهد.


چه کسانی در معرض خطر افزایش دیسپلازی مقعد هستند؟
عوامل خطر دیسپلازی مقعد عبارتاند از:
- عفونت
- سابقه آمیزش مقعدی
- آزمایش HIV مثبت
- سیگار کشیدن
- سیستم ایمنی ضعیف به علت داروهای خاص
چرا باید دیسپلازی مقعدی را درمان کنیم؟
دیسپلازی مقعدی به ندرت ناپدید میشود. هرچند خطر ابتلا به سرطان مقعد در بیماران با سابقه دیسپلازی مقعدی کمتر از ۵درصد است، اما این خطر در بیماران HIV مثبت بیشتر است. خطر پیشرفت به سرطان مقعد در بیماران HIV مثبت ممکن است بین ۱۰ تا ۵۰ درصد باشد.
دیسپلازی مقعد چگونه درمان میشود؟
درمان دیسپلازی مقعد شامل روشهای مختلفی است که در ادامه به آنها اشاره میشود:
روش درمانی | توضیحات مختصر | مزایا | معایب |
مشاهده و پیگیری دقیق | مشاهده و معاینات فیزیکی هر ۳ تا ۶ ماه | عدم نیاز به درمان تهاجمی | خطر عود بالا |
کرمهای موضعی | استفاده از کرمهای imiquimod 5% یا 5-fluorouracil 5% به مدت ۹ تا ۱۶ هفته | ناپدید شدن تا ۹۰درصد ضایعات | عوارض جانبی موضعی (تحریک پوست، کاهش رنگدانه) |
درمان فوتودینامیک | استفاده از عوامل حساس کننده به نور و درمان با لیزر | غیر تهاجمی | مطالعات محدود |
تخریب هدفمند (HRA) | شناسایی، بیوپسی و از بین بردن دیسپلازی مقعدی با استفاده از آنوسکوپی با وضوح بالا | بهبودی کوتاه مدت و عوارض کم | نیاز به تجهیزات خاص و متخصص |
برداشتن موضعی گسترده | حذف تمام نواحی آسیبدیده با بافت طبیعی اطراف، گاهی اوقات استفاده از فلپ موضعی | برداشتن دقیق نواحی آسیبدیده | عوارض جراحی (تنگی مقعد، بیاختیاری مدفوع) |
معاینه و پیگیری دقیق بالینی
مشاهده به تنهایی همراه با پیگیری دقیق بالینی ممکن است برای درمان دیسپلازی مقعد در نظر گرفته شود. به دلیل خطر عود بالا پس از درمان، پزشکان ممکن است مشاهده دقیق و معاینات فیزیکی هر ۳ تا ۶ ماه را توصیه کنند، بسته به عوامل خطر و در دسترس بودن روشهای غربالگری در منطقه شما. درمان قطعی زگیل تناسلی را در مجموعه کلینیک بیتا تحت نظر متخصصان انجام دهید.
کرمهای موضعی
کرمهای موضعی مانند imiquimod 5% (Aldara) یا ۵ درصد 5-fluorouracil (5-FU) ممکن است برای ۹ تا ۱۶ هفته به نواحی دیسپلازی مقعد اعمال شوند. تا ۹۰درصد ممکن است ضایعات مقعدی ناپدید شوند، اما تا ۵۰درصد ممکن است عود کنند. عوارض جانبی موضعی مانند تحریک پوست و کاهش رنگدانه (از دست دادن رنگ در اطراف مقعد) در ۸۵درصد موارد رخ میدهد، اما این عوارض بعد از متوقف کردن کرم بهبود مییابند.
درمان فوتودینامیک
درمان فوتودینامیک ممکن است در بیماران منتخب استفاده شود. این روش شامل استفاده از عوامل حساس کننده به نور مانند کرمهای اسید ۵ آمینولولینیک روی ناحیه آسیب دیده و سپس درمان با لیزر با طول موج خاص است. مطالعات محدودی در این زمینه وجود دارد و نقش آن در بیماران مبتلا به دیسپلازی مقعدی هنوز ناشناخته است.
تخریب هدفمند و پیگیری بالینی طولانی مدت
انواع تکنیکهای جراحی برای حذف دیسپلازی مقعدی استفاده میشود، شامل برداشتن موضعی گسترده و تخریب هدفمند با استفاده از آنوسکوپی با وضوح بالا (HRA). هدف برداشتن موضعی گسترده، حذف تمام نواحی آسیبدیده با بافت طبیعی اطراف است، اگرچه حذف کامل همه بیماریها اغلب دشوار است.
تخریب هدفمند توسط HRA برای شناسایی، بیوپسی و از بین بردن دیسپلازی مقعدی بدون نیاز به بهبودی طولانی و عوارض مرتبط با برداشتن موضعی گسترده موثر است. عوارض جراحی مانند بیاختیاری و تنگی معمولاً با HRA دیده نمیشود. هر دو روش تخریب هدفمند و برداشتن موضعی گسترده نشان دادهاند که از پیشرفت دیسپلازی مقعدی به سرطان مقعد جلوگیری میکنند.
پیگیری پس از درمان دیسپلازی مقعدی
بیماران مبتلا به دیسپلازی مقعد باید برای جلوگیری یا تشخیص عود، تداوم یا پیشرفت سرطان مقعد بهدقت و درازمدت پیگیری شوند. معاینات فیزیکی ممکن است در فواصل ۳ تا ۶ماهه انجام شود تا امکان درمان دیسپلازی مکرر یا مداوم یا تشخیص سرطان مقعد فراهم شود. پیگیری شامل معاینه رکتوم دیجیتال، معاینه آنوسکوپی با یا بدون بزرگنمایی یا استفاده از اسید استیک و لوگول، و احتمالاً سیتولوژی آنورکتال یا بیوپسی است. پیگیری دقیق در بیماران با سابقه دیسپلازی مقعدی به ویژه در صورت ایجاد ضایعات جدید بسیار حائز اهمیت است.