عارضه پروریتیس آنی یا خارش مقعد (Pruritus Ani) باعث تحریک پوست نزدیک مقعد می‌شود و در نتیجه میل شدید به خاراندن ناحیه ایجاد می‌شود. در بسیاری از موارد، مشکل خاصی برای توضیح خارش یافت نمی‌شود. این موارد «ایدیوپاتیک» (به علت نامعلوم) نامیده می‌شوند. در این مقاله کلینیک بیتا به بررسی این عارضه، علائم و شیوه‌های درمانی آن خواهیم پرداخت.
خارش مقعد یا پروریتیس آنی چیست؟
آنچه در این مقاله می خوانید - کلیک کنید
پروریتیس آنی (Pruritis Ani) به معنی خارش در ناحیه مقعد است که می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. این وضعیت معمولاً با احساس خارش، سوزش، و ناراحتی در ناحیه اطراف مقعد همراه است و می‌تواند به دلیل عواملی همچون عفونت‌های قارچی، هموروئید، شقاق مقعدی، یا بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس ایجاد شود.
پروریتیس آنی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد و در صورت عدم درمان، به مشکلاتی نظیر تحریک پوست و زخم منجر شود. درمان این وضعیت معمولاً شامل شناسایی و مدیریت علت زمینه‌ای، بهبود بهداشت مقعدی، و استفاده از داروهای موضعی برای کاهش خارش است.
| ویژگی | توضیحات |
| علائم اصلی | خارش شدید و مداوم در ناحیه مقعد – سوزش یا تحریک در ناحیه مقعد – ناراحتی یا درد خفیف در ناحیه مقعد |
| عوامل ایجاد کننده | عفونت‌های قارچی (کاندیدیازیس)- هموروئید و شقاق مقعدی – بیماری‌های پوستی (اگزما، پسوریازیس)- تحریکات پوستی ناشی از مواد شیمیایی، صابون‌های قوی – یبوست یا اسهال مزمن |
| علائم جانبی | قرمزی و التهاب در ناحیه مقعد – خشکی یا ترک خوردن پوست – ترشحات یا کثیفی در ناحیه مقعد — نواحی زخم‌دار یا تحریک شده در پوست اطراف مقعد |
| تشخیص | معاینه فیزیکی توسط پزشک، بررسی تاریخچه پزشکی و علائم، در برخی موارد، آزمایش‌های اضافی برای شناسایی علت زمینه‌ای نیاز است |
دلایل ایجاد پروریتیس آنی
چندین علت بالقوه برای پروریتیس آنی وجود دارد که به شرح زیر است:
- شرایط زمینه‌ای: بیماری‌های رایج مقعدی مانند بواسیر، شقاق مقعد یا فیستول مقعدی می‌توانند باعث خارش شوند. این شرایط زمانی که شخص به طور مکرر خراش می‌دهد، می‌تواند بدتر شود. در رابطه با بواسیر یا هموروئید بیشتر بدانید.
- رطوبت بیش از حد در ناحیه مقعد: این ممکن است در اثر تعریق یا مقدار کمی مدفوع یا مخاط باقیمانده ایجاد شود.
- رژیم غذایی: قهوه، چای، نوشابه‌های گازدار، آبجو، شراب، محصولات لبنی، پنیر، شکلات، آجیل، گوجه فرنگی و محصولات مبتنی بر گوجه فرنگی مانند سس کچاپ با پروریتیس آنی مرتبط هستند.
- مراقبت شخصی: زمانی که فرد از خارش شدید رنج می‌برد، تمایل به شستشوی بیش از حد ناحیه وجود دارد. صابون و لوسیون‌های معطر می‌توانند تحریک کننده باشند. همچنین، تمیز کردن بیش از حد می‌تواند موانع طبیعی را از بین ببرد و مشکل را بدتر کند.
انواع شقاق با عکس را در مقاله دیگری از مجله کلینیک بیتا مطالعه کرده و با روشهای درمان آن آشنا شوید.
تشخیص پروریتیس آنی
معاینه کامل توسط جراح کولون و رکتوم ممکن است علت خارش را مشخص کند. در برخی موارد، هیچ دلیل زمینه‌ای مشخص نمی‌شود. درمان پروریتیس آنی شامل جلوگیری از تحریک بیشتر و رطوبت در ناحیه آسیب دیده و اجتناب از خاراندن است.
- از صابون در ناحیه مقعد استفاده نکنید.
- ناحیه مقعد را با چیزی از جمله دستمال توالت مالش ندهید.
- با آب گرم بشویید و ناحیه مورد نظر را خشک کنید یا از سشوار روی «خنک» استفاده کنید.
- از دستمال مرطوب کودک یا یک دستمال مرطوب استفاده کنید، اما فقط آن ناحیه را به آرامی بکشید.
- برای خشک نگه داشتن ناحیه، تکه‌های پنبه‌ای یا گازی به ابعاد ۴ × ۴ اینچ را بمالید.
- از تمام پودرهای دارویی معطر خودداری کنید.
- برای جلوگیری از خراشیدگی در شب، دستکش نخی یا جوراب بپوشید.
داروهای درمان خارش مقعد
طبق دستور پزشک از داروها استفاده کنید. داروهای تجویزی مانند استروئیدهای موضعی را به قدری در ناحیه مقعد بمالید. استفاده طولانی مدت از داروهای موضعی با نسخه یا بدون نسخه ممکن است منجر به تحریک یا خشکی پوست شود و وضعیت را بدتر کند.
مراقبت‌های پس از درمان خارش مقعد
اکثر مردم ظرف یک هفته کمی از خارش تسکین می‌یابند. اگر علائم پس از شش هفته برطرف نشد، برای پیگیری با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. علائم عود کننده غیر معمول نیست و بیماران ممکن است نیاز به تغییرات طولانی مدت در سبک زندگی داشته باشند تا بدون علائم باقی بمانند.
در صورت نیاز میتوانید در رابطه با علائم سرطان مقعد بیشتر بخوانید.
سخن پایانی
پروریتیس آنی به خارش شدید در ناحیه مقعد گفته می‌شود که می‌تواند ناشی از عفونت‌های قارچی، هموروئید، شقاق مقعدی یا مشکلات پوستی باشد. مدیریت بهداشت مقعدی و درمان علت زمینه‌ای برای کاهش علائم و پیشگیری از عود مهم است. دقت داشته باشید این مقاله کلینیک بیتا صرفاً جنبه آگاهی‌بخشی دارد و برای اطلاعات بیشتر باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. بهترین پزشک شقاق در تهران می‌تواند معاینه‌های لازم را برای شما انجام دهد.
