افتادگی راست‌روده یا پرولاپس رکتوم وضعیتی است که در آن رکتوم از محل طبیعی خود خارج شده و از مقعد بیرون می‌آید. این وضعیت به ندرت اورژانسی است اما می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و اغلب نیاز به درمان جراحی دارد. در این مقاله کلینیک بیتا به معرفی و بررسی این بیماری و شیوه درمان آن خواهیم پرداخت.
افتادگی راست‌روده یا پرولاپس رکتوم چیست؟
آنچه در این مقاله می خوانید - کلیک کنید
افتادگی راست‌روده یا پرولاپس رکتوم وضعیتی است که در آن رکتوم (آخرین قسمت روده بزرگ قبل از مقعد) اتصالات طبیعی خود را در داخل بدن از دست می‌دهد و از مقعد بیرون می‌آید. اگرچه این حالت ناراحت‌کننده است، به ندرت منجر به یک وضعیت اورژانسی پزشکی می‌شود. با این حال، می‌تواند بسیار شرم‌آور باشد و اغلب تأثیر منفی زیادی بر کیفیت زندگی بیماران دارد.
افتادگی راست‌روده چقدر شایع است؟
افتادگی راست‌روده نسبتاً افراد کمی را تحت تأثیر قرار می‌دهد (حدود ۰.۵ درصد از جمعیت). در حالی که تعداد کمی از مردان به پرولاپس مبتلا می‌شوند، میانگین سنی آنها ۴۰ سال یا کمتر است. در بیماران جوان‌تر، اختلالات اجابت مزاج، اوتیسم، تأخیر رشد و مشکلات روان‌پزشکی بیشتر دیده می‌شود. درمان قطعی افتادگی راست‌روده نیاز به جراحی دارد.
علل
اگرچه عوامل متعددی با افتادگی راست‌روده مرتبط هستند، هیچ دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد. تخمین زده می‌شود ۳۰ تا ۶۷ درصد از بیماران یبوست مزمن دارند و ۱۵ درصد دیگر اسهال دارند. تصور می‌شد که زایمان‌های متعدد از طریق زایمان طبیعی می‌تواند عامل باشد، اما حدود ۳۵ درصد از بیماران مبتلا به افتادگی راست‌روده هرگز زایمان نکرده‌اند. به عبارت دیگر، برخی بیماران بر اساس ژنتیک مستعد این بیماری هستند.
علائم افتادگی راست‌روده
یکی از سوالات رایج این است که آیا بواسیر یا هموروئید و افتادگی راست‌روده یکسان هستند؟ هر دو ممکن است با خونریزی و بیرون‌زدگی بافت همراه باشند، اما پرولاپس رکتوم شامل یک بخش کامل از روده می‌شود در حالی که هموروئید تنها لایه داخلی روده نزدیک مقعد را درگیر می‌کند.
پرولاپس رکتوم به تدریج ایجاد می‌شود. در ابتدا ممکن است پس از اجابت مزاج بیرون بیاید و به خودی خود به موقعیت طبیعی برگردد. با بدتر شدن مشکل، ممکن است نیاز به فشار دادن برآمدگی به داخل باشد و در موارد شدید، ممکن است بیرون بماند و حس «نشستن روی توپ» را ایجاد کند.
حدود نیمی از بیماران مبتلا به پرولاپس رکتوم ممکن است یبوست نیز داشته باشند. افتادگی می‌تواند با جلوگیری از دفع آسان مدفوع، یبوست را بدتر کند و حتی به بی‌اختیاری مدفوع (ناتوانی در کنترل گاز یا حرکات روده) منجر شود. با گذشت زمان، پوشش رکتوم بیرون‌زده ممکن است ضخیم و ملتهب شود و منجر به تراوش مایع، مخاط و خونریزی شود. بافت افتادگی ممکن است در خارج از مقعد گیر کند که نیاز به جراحی اورژانسی دارد.
برای اطلاعات بیشتر در رابطه با برای بیرون زدگی بواسیر چه کنیم؟ مقاله آن را در مجله کلینیک بیتا مطالعه کنید.
تشخیص افتادگی راست‌روده
در اولین ویزیت، جراح کولون و رکتوم تاریخچه پزشکی کامل و معاینه آنورکتال را انجام می‌دهد. جراح درباره عادات روده، یبوست، بی‌اختیاری مدفوع، علائم ادراری و احساس برآمدگی در واژن یا پرینه سوال می‌پرسد. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که عضلات اسفنکتر مقعد را منقبض و شل کنید تا عملکرد اسفنکتر بررسی شود.
اگر پرولاپس قابل مشاهده نباشد، ممکن است از شما خواسته شود که روی توالت بنشینید و مانند حالت اجابت مزاج فشار دهید. دیدن بافت افتادگی برای جراح مهم است تا بتواند بین هموروئید و پرولاپس رکتوم تفاوت قائل شود. برخی بیماران عکس‌هایی از افتادگی راست‌روده خود می‌آورند تا میزان یا شدت افتادگی را به جراح نشان دهند.
آزمایش‌های تکمیلی افتادگی راست‌روده
در برخی موارد، پرولاپس رکتوم ممکن است «پنهان» یا داخلی باشد که تشخیص آن را دشوارتر می‌کند. پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را درخواست کند، از جمله:
| دفکوگرافی | مطالعه‌ای که با استفاده از اشعه ایکس یا ام آر آی حرکت اندام‌ها و عضلات لگن در طول اجابت مزاج را نشان می‌دهد. |
| مانومتری آنورکتال | آزمایشی برای اندازه‌گیری عملکرد عضلانی و رفلکس‌های لگن، رکتوم و مقعد. |
| مطالعه ترانزیت کولون | برای ارزیابی توانایی کولون در تخلیه مدفوع با بلعیدن کپسولی حاوی نشانگرهایی که در عکس‌برداری با اشعه ایکس دیده می‌شوند. |
| کولونوسکوپی | روشی برای مشاهده کل پوشش داخلی کولون و رکتوم و رد هرگونه پولیپ یا سرطان پیش از درمان پرولاپس رکتوم. |
درمان پرولاپس رکتوم
اگر پرولاپس رکتوم درمان نشود، به سرطان تبدیل نمی‌شود، اما مقدار بافت پرولاپس احتمالاً با گذشت زمان افزایش می‌یابد. اگرچه یبوست و زور زدن در این وضعیت نقش دارند، اصلاح آنها ممکن است پرولاپس رکتوم موجود را بهبود نبخشد. وقایع پرولاپس ممکن است به مرور راحت‌تر اتفاق بیفتد، مانند هنگام ایستادن و نه فقط بعد از اجابت مزاج. خطر بی‌اختیاری دائمی یا بدتر شدن مدفوع نیز با گذشت زمان افزایش می‌یابد به دلیل کشش عضله اسفنکتر مقعد و خطر آسیب عصبی. مدت زمانی که این تغییرات رخ می‌دهند از فردی به فرد دیگر متفاوت است
روش‌های جراحی برای درمان پرولاپس رکتوم
روش‌های شکمی
رکتوپکسی شکم با برداشتن احتمالی روده: برای ترمیم پرولاپس رکتوم از طریق شکم، جراح ممکن است یک برش در قسمت تحتانی شکم ایجاد کند یا از تکنیک‌های کم تهاجمی مانند لاپاراسکوپی یا جراحی با کمک رباتیک استفاده کند. در این روش، رکتوم از دو طرف لگن جدا می‌شود، به سمت بالا کشیده شده و سپس به ساکروم (دیواره پشتی لگن) محکم می‌شود. بسته به ترجیح جراح، ممکن است از مش برای تقویت رکتوم استفاده شود. هدف این است که رکتوم در موقعیت مناسب نگه داشته شود تا زمانی که بدن بهبود یابد و بافت اسکار تشکیل شود و رکتوم را در جای خود محکم کند.
به طور کلی، نتیجه این رویکرد بسیار خوب است و کمتر از ۱۰درصد از بیماران بازگشت پرولاپس را تجربه می‌کنند. برای بیمارانی که سابقه طولانی یبوست دارند، جراح ممکن است برداشتن بخشی از کولون را در طول این عمل به منظور بهبود عملکرد روده آنها توصیه کند.
روش‌های پرینئال
رکتوسیگموئیدکتومی پرینه (روش آلتمایر): در این روش، رکتوم پرولاپس به پایین کشیده شده و از بدن خارج می‌شود و سپس کولون باقی‌مانده به مقعد دوخته یا منگنه می‌شود. این جراحی معمولاً بدون بیهوشی عمومی انجام می‌شود و با درد کمتر بعد از عمل و اقامت کوتاه‌تر در بیمارستان همراه است. با این حال، خطر عود تا ۳۰درصد بالا است.
برداشتن آستین مخاطی: در این روش، پوشش داخلی رکتوم جدا شده و سپس عضلات رکتوم تا شده و دوخته می‌شوند تا پرولاپس کاهش یابد. این روش ممکن است در شرایط یک پرولاپس کوچک یا پرولاپس جزئی توصیه شود. بی‌اختیاری در ۴۰-۵۰ درصد بیماران پس از این روش بهبود می‌یابد و میزان عود ۱۰-۱۵ درصد است.
عوارض احتمالی
- رکتوپکسی شکم: ممکن است یبوست جدید یا بدتر شده ایجاد شود. حدود ۱۵ درصد از بیماران پس از رکتوپکسی شکمی دچار یبوست می‌شوند.
- روش‌های پرینئال: شامل خطر عود، خونریزی، عفونت یا نشت مدفوع است. برخی بیماران ممکن است بی‌اختیاری مدفوع را تجربه کنند.
علت خون در مدفوع ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که باید بررسی شود.
مدت زمان بهبود افتادگی راست‌روده
برای اکثر بیماران، جراحی علائم را تسکین می‌دهد یا تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. عواملی که بر نتیجه بعد از جراحی تأثیر می‌گذارند شامل وضعیت عضلات اسفنکتر مقعد قبل از جراحی، نوع پرولاپس (داخلی یا خارجی)، مدت زمان علائم و سلامت کلی بیمار است.
بهبودی کامل و تعیین تاثیر جراحی بر عملکرد روده ممکن است تا یک سال طول بکشد. از یبوست مزمن و زور زدن پس از اصلاح جراحی باید اجتناب شود.
پس از بهبودی خوب است رژیم غذایی مناسب و ورزش را به برنامه روزانه خود اضافه کنید. ورزش مناسب برای هموروئید را بررسی کرده و از آن بهره گیرید.
