باد فتق چیست و کجاست؟ به بیرون زدگی‌هایی که ناشی از ضعف عضلانی هستند باد فتق گفته می‌شود. عواملی چون بلند کردن اجسام سنگین، حامگلی، افزایش سن، آسیب‌های شکمی و … می‌تواند منجر به ضعیف شدن عضلات شکمی و افزایش احتمال ابتلا به فتق شود.
این عارضه خود را با علائمی چون مشاهده برآمدگی در عضلات شکمی، ناحیه ران و احساس درد در این نواحی نشان می‌دهد. در صورتی‌که این علائم را مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید. ممکن است در اوایل ابتلا، با مداخله‌های دارویی و تغییر سبک زندگی این عارضه رفع شود.
انواع فتق از نظر محل بروز می‌تواند به چند دسته فتق ناف که به باد فتق نوزادان شناخته می‌شود، فتق اینگوینال که با نام باد فتق مردان شناخته می‌شود (چون اغلب در کیسه بیضه ظاهر می‌شود)، فتق دیسک یا فتق هیاتال تقسیم‌بندی شوند. درمان فتق از دو راه امکان پذیر است:
- عمل باد فتق
- لاپاراسکوپی
هر یک از این موارد را در طول مقاله به صورت مفصل بررسی خواهیم کرد.
باد فتق چیست
آنچه در این مقاله می خوانید - کلیک کنید
اگر ارگان‌های بدن به سایر حفره‌ها و بافت‌های بدن تغییر مکان دهند به آن فتق یا اصطلاحا باد فتق گفته می‌شود.
علت اصلی ایجاد فتق، تضعیف لایه‌های درونی عضلات شکمی است از همین‌رو این عارضه یکی از بیماری‌های شایع شکمی به شمار می‌رود. فتق (Hernia) زمانی بروز می‌کند که ناحیه‌ای از یک عضو یا بافت بیرون می‌زند. این بیرون‌زدگی ناشی از ضعیف بودن لایه عضله در آن ناحیه است.
بادفتق در کجا ایجاد می‌شود و انواع آن
فتق در اندام‌های مختلفی از بدن می‌تواند بروز کند. به‌طور معمول این عارضه در اندام‌هایی چون ران، کشاله ران و ناف دیده می‌شود. اما برای گرفتن پاسخ جامع‌تری از سوال ” باد فتق چیست و کجاست” لازم است بدانید در هر قسمتی از بدن که جداره بافت نگه‌دارنده یک اندام ضعیف باشد یا ضعیف شده باشد، فتق ممکن است اتفاق بیافتد.
باد فتق را براساس محل ایجاد آن می‌توان به دو دسته کلی فتق داخلی و فتق خارجی تقسیم بندی کرد.
- فتق داخلی: زمانی که بیرون زدگی فتق به داخل بدن است.
- فتق خارجی: زمانی که بیرون زدگی به سمت داخل بدن است.
علائم باد فتق چیست؟
باد فتق در زمان بروز خود را با عواملی نشان می‌دهد که با توجه به این عوامل می‌توان به صورت زودهنگام به وجود فتق پی برد. موضوعی که باید به آن توجه داشته باشید این است که علائم این عارضه بسته به نوع آن (داخلی یا خارجی بودن) و همچنین محل بروز آن ممکن است متفاوت باشد. اما علائمی وجود دارد که به صورت کلی می‌توانند حاکی از ابتلا به فتق باشند. این علائم عبارتنداز:
- مشاهده برآمدگی بر روی عضلات شکمی(فتق در نقاط مختلفی روی می‌دهد اما فتق مزمن معمولا در ناحیه شکمی رخ می‌دهد.)
- وجود برآمدگی‌هایی که با لمس دست احساس می‌شوند.
- احساس درد و سوزش در محل برآمدگی
- درد قفسه سینه یا بروز مشکلاتی در بلع و رفلاکس معده
- احساس درد شکمی که ناشی از بروز فتق در عضلات شکمی است.
- احساس درد در ناحیه بیضه که حاکی از وجود توده فتق در این ناحیه است.
- درد در ران یا کشاله ران به دلیل وجود فتق کشاله ران
موارد فوق شایع‌ترین علائم باد فتق هستند که در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است فرد دچار مشکلات جدی شود یا به دلیل دردهای شکمی شدید نیاز به جراحی اورژانسی پیدا کند.
علت بروز Hernia چیست؟
به‌طور کلی عواملی که منجر به ضعف عضلانی می‌شوند احتمال ابتلا به بیرون زدگی‌های ناشی از فتق را افزایش می‌دهند. عواملی چون نقص مادرزادی عضلات، افزایش سن، شکست دیواره شکم، سرفه‌های مزمن . آسیب‌های وارد شده بر اثر جراحی ممکن است منجر به ضعف عضلانی شوند که این موارد خود احتمال ابتلا به باد فتق را افزایش می‌دهند.
در این میان عللی نیز وجود دارند که می‌تواند منجر به ضعف عضلانی شوند. به عنوان مثال برخی از افرادی که عضلات بسیار ضعیفی دارند، به دلیل فشارهای وارد شده به اندام‌های شکمی در طی دوران حاملگی دچار فتق شده‌اند.
عوامل دیگری نیز می‌توانند بدن را تحت فشار قرار داده که این فشارها منجر به ضعف عضلانی می‌شود و در نهایت احتمال ابتلا به Hernia افزایش می‌یابد. این عوامل عبارتنداز:
- افزایش ناگهانی وزن تا حدی که این افزایش وزن منجر به وارد آمدن فشار به اندام‌های شکمی شود.
- بلند کردن جسم یا وزنه سنگین؛ بسیاری از ورزشکاران که ورزش‌های سنگین شکمی انجام می‌دهند و وزنه‌های سنگین بلند می‌کنند، به فتق دچار می‌شوند.
- ابتلا به یبوست برای مدت طولانی؛ مصرف مایعات و رژیم غذایی سرشار از فیبر، بهترین راه جلوگیری از یبوست است.
- آبسه شکمی
انواع فتق از نظر محل بروز
حال که با علائم و علل بروز این عارضه آشنا شدید، بد نیست انواع فتق از نظر محل بروز را نیز بشناسید. همان‌طور که گفتیم فتق مزمن معمولا در ناحیه شکمی رخ می‌دهد اما ضعیف بودن عضلات نگه‌دارنده اندام‌های دیگر مانند ران، کشاله ران و بیضه نیز ممکن است منجر به بیرون زدگی شود.
فتق در نوزادان
یکی از محل‌های شایع بروز باد فتق در نوزادان، ناف است. فتق ناف زمانی بروز می‌کند که روده از طریق شکاف شکمی و در نزدیکی ناف دچار بیرون زدگی می‌شود. این نوع باد فتق در کودکان معمولا نیازی به درمان ندارد و با قوی‌تر شدن عضلات شکمی در اطراف ناف رفع می‌شود.
فتق در مردان
یکی دیگر از انواع فتق، باد فتق کشاله ران یا فتق مغبنی است. این نوع فتق زمانی رخ می‌دهد که روده از ناحیه ضعیف شده وارد دیواره شکمی می‌شود. این نوع فتق در مردان شایع‌تر از زنان است به همین دلیل معمولا آن را با نام باد فتق مردان می‌شناسند.
فتق هیاتال
یکی دیگر از انواع باد فتق که اغلب افراد بالای 50 سال را درگیر می‌کند، فتق هیاتال است. در این نوع باد فتق قسمتی از روده از طریق دیافراگم به حفره سینه راه پیدا می‌کند. علائم و علت بروز این فتق نیز مانند سایر دیگر انواع Hernia است.
فتق دیسک
یکی دیگر از انواع فتق‌های شایع، بیرون زدگی‌هایی است که از جابه‌جایی هسته دیسک در کانال اسپینال ستون فقرات گردنی یا ستون فقرات در ناحیه کمر رخ می‌دهد.
باد فتق در مردان کجاست؟
یکی از سوالاتی که اغلب مراجعه کنندگان ما می‌پرسند این است که باد فتق در مردان کجاست؟ آیا فقط مردان دچار فتق می‌شوند؟ انواع باد فتق که کمی پیش به آن‌ها اشاره کردیم هم در مردان و هم در زنان رخ می‌دهند و این تصور که فقط مردان دچار فتق بیضه می‌شوند غلط است.
اما یکی از انواع فتق که احتمال بروز آن در آقایان بیشتر است، فتق کشاله ران یا فتق اینگوینال است که در کشاله ران یا کیسه بیضه ظاهر می‌شود. زنان این نوع فتق را در کشاله ران و مردان ممکن است در کشاله ران یا کیسه بیضه خود مشاهده کنند.
آیا فتق درمان می‌شود؟
بسیاری از افراد برای درمان فتق به دنبال روش‌های دارو درمانی هستند. توجه داشته باشید که درمان قطعی و بدون بازگشت فتق تنها با روش‌های جراحی ممکن است. با کمک روش‌هایی نظیر مصرف دارو تنها به کاهش علائم باد فتق مانند درد کمک می‌کنید. دو مورد از اصلی‌ترین روش‌های درمان فتق را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
عمل باد فتق
در صورت عدم درمان به موقع فتق ممکن است کار به جراحی اورژانسی بکشد. جراحی فتق جزو جراحی‌های با دوره نقاهت طولانی به شمار می‌رود. پس از جراحی فتق ممکن است تا 6 هفته توانایی راه رفتن نداشته باشید. برای درمان در این روش، جراح برشی در ناحیه بیرون زده می‌زند و اندام بیرون زده را به سر جای خود بر می‌گرداند.
لاپاراسکوپی
از دیگر روش‌های درمانی فتق، لاپاراسکوپی است که روش بهتری نسبت به جراحی باز به شمار می‌رود. در این روش به جای ایجاد یک برش بزرگ، از طریق سوراخ کردن چند ناحیه جراحی انجام می‌شود. لاپاراسکوپی دوره نقاهت کوتاه‌تری نسبت به عمل باد فتق دارد.
