شقاق مقعدی، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقعدی در افراد در هر گروه سنی است که با علائمی چون درد، خونریزی و سوزش همراه است. اما بسیاری از بیماران و حتی برخی از پزشکان عمومی در تشخیص تفاوت بین شقاق حاد و شقاق مزمن دچار سردرگمی می‌شوند. در این مقاله جامع از زبان پزشکان بیتا کلینیک، شما را با تفاوت‌ها، علائم، درمان‌ها و مسیر بهبودی شقاق مزمن و حاد آشنا می‌کنیم.
شقاق حاد چیست؟
شقاق حاد نوعی ترک سطحی در ناحیه مقعد است که معمولاً در اثر یبوست، فشار هنگام دفع، یا وارد شدن اجسام سخت ایجاد میشود. این نوع شقاق اغلب در مراحل ابتدایی بوده و در صورت رسیدگی به موقع، به‌راحتی با درمانهای خانگی یا دارویی قابل کنترل است.
ویژگی‌های شقاق حاد:
- ایجاد ناگهانی پس از یک یا چند بار دفع سخت
- درد شدید حین و بعد از اجابت مزاج
- خونریزی کم و روشن
- طول زخم کمتر از ۶ هفته
- عدم تشکیل زایده یا گوشت اضافه در اطراف زخم
شقاق مزمن چیست؟
اگر ترک مقعدی بیشتر از ۶ هفته بهبود نیابد یا با روش‌های معمول درمان نشود، وارد مرحله مزمن میشود. در این حالت، زخم عمیق‌تر شده، دیواره زخم سفت میشود و اغلب زائده پوستی در اطراف آن ایجاد میشود.
علائم شقاق مزمن:
- درد مقاوم به درمانهای معمول
- احساس بریدگی عمیق در مقعد
- وجود گوشت اضافه (skin tag) در اطراف زخم
- خونریزی مکرر با هر بار دفع
- احساس سوزش و خارش دائمی
جدول مقایسه شقاق حاد و شقاق مزمن
| ویژگی‌ها | شقاق حاد | شقاق مزمن |
| مدت‌زمان بیماری | کمتر از ۶ هفته | بیشتر از ۶ هفته |
| شدت درد | متوسط تا زیاد | زیاد و دائمی |
| پاسخ به درمان دارویی | معمولاً خوب | ضعیف یا موقت |
| وجود گوشت اضافه | ندارد | دارد |
| نوع درمان پیشنهادی | خانگی یا دارویی | لیزر یا جراحی |
چه عواملی باعث مزمن شدن شقاق می‌شوند؟
بسیاری از افراد به دلیل ناآگاهی یا خوددرمانی‌های نادرست، باعث می‌شوند که شقاق حاد به شقاق مزمن تبدیل شود. این وضعیت معمولاً تحت تأثیر عواملی مانند عدم درمان به‌موقع در مراحل اولیه، مصرف داروهای نامناسب یا قطع زودهنگام آن‌ها، رژیم غذایی فاقد فیبر، استرس و اضطراب مزمن، استفاده مداوم از دستمال خشک پس از دفع، و ابتلا به یبوست یا اسهال مکرر تشدید میشود.
روش‌های درمان شقاق حاد
درمان شقاق حاد در مراحل اولیه معمولاً ساده و غیرتهاجمی است و اغلب نیازی به جراحی ندارد. رعایت رژیم غذایی پرفیبر شامل مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل، استفاده از پمادهای موضعی مانند لیدوکائین، نیتروگلیسیرین یا دیلتیازم، حمام آب گرم روزانه دو تا سه بار برای کاهش فشار و تسریع ترمیم، پرهیز از فشار هنگام دفع و مصرف مکمل‌های ملین از روش‌های مؤثر درمانی محسوب می‌شوند. در صورتی‌که علائم طی ۲ تا ۴ هفته بهبود نیابند، توصیه میشود برای ارزیابی بیشتر و درمان تخصصی، با مراکزی مانند بیتا کلینیک مشاوره شود.
درمان شقاق مزمن، آیا فقط لیزر راه حل است؟
در موارد مزمن، چون بافت زخم دچار تغییر ساختار شده، روش‌های دارویی دیگر پاسخگو نیستند. در این شرایط دو گزینه درمانی اصلی پیشنهاد میشود:
1. درمان شقاق مزمن با لیزر در بیتا کلینیک
لیزر شقاق یکی از روش‌های نوین، مؤثر و بدون درد برای درمان قطعی شقاق مزمن به شمار می‌آید. در بیتا کلینیک، این روش با بهره‌گیری از دستگاه‌های پیشرفته و در محیطی کاملاً استریل، توسط پزشکان مجرب انجام میشود. از مزایای اصلی درمان با لیزر می‌توان به نبود درد و خونریزی، عدم نیاز به بیهوشی، انجام سرپایی بدون بستری و بازگشت سریع به زندگی عادی در کمتر از ۲۴ ساعت اشاره کرد.
2. جراحی سنتی (اسفنکتروتومی)
در موارد خاص و شدید، ممکن است پزشک جراحی سنتی را پیشنهاد کند، اما امروزه بیشتر بیماران تمایل به روش‌های کم‌تهاجمی مانند لیزر دارند.
عوارض عدم درمان شقاق مزمن
در صورت بی‌توجهی به شقاق مزمن، ممکن است با عوارضی جدی مواجه شوید که شامل خونریزی شدید و در نتیجه کم‌خونی، عفونت ناحیه مقعد، درد مداوم همراه با اختلال در دفع، تشکیل فیستول یا آبسه مقعدی، و در نهایت کاهش کیفیت زندگی و ایجاد مشکلات در روابط اجتماعی و روزمره میشود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد مقعدی بیش از دو هفته ادامه داشته باشد، یا با وجود استفاده از داروها بهبودی حاصل نشود، همچنین در صورت مشاهده خونریزی مقعدی یا بروز زائده و گوشت اضافه در اطراف ناحیه، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشکان باتجربه در بیتا کلینیک با تخصص در درمان غیرجراحی بیماری‌های مقعدی، آماده‌اند تا مشاوره و خدمات درمانی دقیق و تخصصی را در محیطی حرفه‌ای و ایمن به شما ارائه دهند.
نکات مهم برای پیشگیری از شقاق
برای پیشگیری از ابتلا به شقاق یا بازگشت مجدد آن، رعایت برخی نکات ساده اما مؤثر بسیار ضروری است. نوشیدن آب کافی (حداقل ۸ لیوان در روز)، مصرف روزانه میوه و سبزیجات تازه برای تأمین فیبر، پرهیز از نشستن طولانی‌مدت، اجتناب از وارد کردن فشار هنگام اجابت مزاج و داشتن تحرک منظم و فعالیت فیزیکی از جمله اقداماتی هستند که به حفظ سلامت ناحیه مقعد و جلوگیری از بروز مشکلات گوارشی کمک می‌کنند.
جمع‌بندی
تفاوت بین شقاق حاد و شقاق مزمن، در درجه اول به مدت زمان و شدت علائم مربوط میشود. در حالی که شقاق حاد با درمانهای ساده قابل کنترل است، نوع مزمن آن اغلب نیازمند درمان تخصصی مانند لیزر است. تشخیص به‌موقع و انتخاب مرکز درمانی معتبر نقش کلیدی در جلوگیری از عوارض شقاق دارد.
اگر به دنبال درمان سریع، بدون درد و قطعی هستید، پیشنهاد ما مراجعه به بیتا کلینیک است؛ مرکزی مجهز با تیمی حرفه‌ای که تجربه درمان صدها بیمار موفق را در کارنامه دارد.