سه مکانیسم اصلی بروز بیاختیاری
- ضعف یا آسیب اسفنکتر: بعد از زایمان سخت، جراحیهای قبلی یا آسیب تروماتیک
- اختلال عصبی/حسی: دیابت، آسیب اعصاب لگن، بیماریهای عصبی
- مشکل عملکرد کف لگن: هماهنگ نبودن عضلات، افتادگیها، یا فشارهای مزمن
برای آشنایی با نقش کف لگن و درمانهای غیرجراحی، این صفحه را ببینید: اختلال عملکرد کف لگن
علتهای رایج (با مثالهای واقعی)
- زایمان: پارگیهای پنهان اسفنکتر یا آسیب عصبی لگن
- دیابت: نوروپاتی و کاهش حس رکتوم
- اسهال مزمن: مدفوع شل، کنترل را سختتر میکند
- افتادگی راستروده: میتواند با نشت و بیاختیاری همراه شود
- تنگی/اسکار بعد از زخم یا جراحی: الگوی دفع را بههم میزند
اگر به افتادگی مشکوک هستید، این صفحه راهنمای خوبی است: افتادگی راستروده (پرولاپس رکتوم)
قدم اول درمان: ارزیابی دقیق و بدون حدس
پزشک معمولاً درباره الگوی نشت، نوع مدفوع، سابقه زایمان/جراحی، و داروها سؤال میپرسد و معاینه انجام میدهد. در موارد لازم، تصویربرداریهای تخصصی برای دیدن وضعیت اسفنکتر یا کف لگن درخواست میشود. این راهنما کمک میکند بدانید چه زمانی کدام تصویربرداری لازم است: راهنمای تصویربرداری برای بیماریهای نشیمنگاه
درمانهای مرحلهای (از ساده تا پیشرفته)
مرحله ۱: اصلاح مدفوع و سبک زندگی
- اگر مدفوع شل است، درمان علت اسهال و تنظیم رژیم غذایی اولویت دارد.
- اگر یبوست و تخلیه ناقص دارید، اصلاح دفع و جلوگیری از زور زدن مهم است.
- دفترچه علائم: زمان نشت، غذاهای محرک، و شرایط اضطراب/فعالیت را ثبت کنید.
مرحله ۲: فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک
بیوفیدبک به شما یاد میدهد عضلات کف لگن را درست منقبض و درست رها کنید و حس رکتوم را بهتر بشناسید. این روش در بسیاری از بیماران، بهخصوص وقتی مشکل بیشتر عملکردی باشد، بسیار کمککننده است. نمونه توضیح بیوفیدبک و جلسات را در این صفحه هم میبینید: سندرم لواتور آنی و بیوفیدبک
مرحله ۳: درمانهای کمتهاجمی و تخصصی
- روشهای تحریک عصبی (بسته به تشخیص)
- در موارد منتخب، تزریق مواد حجمدهنده یا تکنیکهای ترمیمی
- در صورت افتادگی یا مشکل ساختاری واضح، درمان هدفمند
مرحله ۴: جراحی (برای موارد منتخب)
جراحی زمانی مطرح میشود که نقص ساختاری واضح (مثل پارگی قابل توجه اسفنکتر یا افتادگی شدید) وجود داشته باشد و درمانهای محافظهکارانه کافی نباشند. انتخاب روش به علت اصلی، وضعیت عضلات و شرایط عمومی بیمار وابسته است.
بیاختیاری همیشه «ضعف عضله» نیست
گاهی مشکل اصلی، «تخلیه ناقص و فشار مزمن» است که به بینظمی کف لگن مرتبط میشود. اگر احساس تخلیه ناقص و زور زدن دارید، این صفحه مفید است: سندرم مدفوع انسدادی (ODS)
نکته: بیاختیاری قابل درمان یا قابل کنترل است. مهمترین قدم، مراجعه بدون شرم و شروع درمان مرحلهای است.